6. ทุกทุกปฏฺฐานวณฺณนา

ทุกทุกปฏฺฐาเนปิ เหตุสเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุสเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ ปญฺหุทฺธารวเสเนว สงฺเขปโต เทสนา กตาฯ ตตฺถ เหตุทุกํ สเหตุกทุกาทีหิ, สเหตุกทุกาทีนิ จ เตน สทฺธิํ โยชิตานิฯ เอเกกํ ปน ทุกํ เสเสหิ, เสสา จ เตหิ สทฺธิํ ปฏิปาฏิยา โยเชตพฺพาฯ อิทญฺหิ ทุกทุกปฏฺฐานํ นาม ‘ทุเกสุเยว ทุเก ปกฺขิปิตฺวา’ เทสิตํฯ เตเนตฺถ สพฺพทุเกหิ สทฺธิํ สพฺพทุกานํ โยชนา เวทิตพฺพาฯ ปาฬิ ปน สงฺขิตฺตาฯ เยน เยน จ ปเทน สทฺธิํ ยํ ยํ ปทํ โยชนํ น คจฺฉติ, ตํ ตํ หาเปตฺวาว เทสนา กตาติฯ

ทุกทุกปฏฺฐานวณฺณนาฯ

เอตฺตาวตา –

ติกญฺจ ปฏฺฐานวรํ ทุกุตฺตมํ,

ทุกํ ติกญฺเจว ติกํ ทุกญฺจ;

ติกํ ติกญฺเจว ทุกํ ทุกญฺจ,

ฉ อนุโลมมฺหิ นยา สุคมฺภีราติฯ –

อฏฺฐกถายํ วุตฺตคาถาย ทีปิตาฯ ธมฺมานุโลมปฏฺฐาเน ฉ นยา นิทฺทิฏฺฐา โหนฺติฯ ปจฺจยวเสน ปเนตฺถ เอเกกสฺมิํ ปฏฺฐาเน อนุโลมาทโย จตฺตาโร จตฺตาโร นยาติ เอเกน ปริยาเยน จตุวีสตินยปฏิมณฺฑิตํ อนุโลมปฏฺฐานํเยว เวทิตพฺพํฯ

7-12. ปจฺจนียปฏฺฐานวณฺณนา

[1] อิทานิ กุสลาทีนํ ปทานํ ปฏิกฺเขปวเสน ธมฺมานํ ปจฺจนียตาย ลทฺธนามํ ปจฺจนียปฏฺฐานํ ทสฺเสตุํ นกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ นกุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจาติ กุสลสฺส ปจฺจยภาวํ วาเรติฯ นกุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชตีติ กุสลสฺส อุปฺปตฺติํ วาเรติ, ตสฺมา ‘‘อกุสลาพฺยากตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ อกุสลาพฺยากตา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ รูป’’นฺติ เอวมาทินา นเยเนตฺถ ปญฺหํ วิสฺสชฺชิตพฺพํฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ปจฺจเย ลทฺธคณนา ปน ปาฬิยํ วุตฺตาเยวฯ เยปิ วารา สทิสวิสฺสชฺชนา, เตปิ ตตฺเถว ทสฺสิตาฯ ตสฺมา สพฺพเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยานุสาเรน ปาฬิํ อุปปริกฺขิตฺวา เวทิตพฺพํฯ ยถา เจตฺถ, เอวํ ทุกปฏฺฐาเน, ทุกติกปฏฺฐาเน, ติกทุกปฏฺฐาเน ติกติกปฏฺฐาเน, ทุกทุกปฏฺฐาเน จฯ

เอตฺตาวตา –

ติกญฺจ ปฏฺฐานวรํ ทุกุตฺตมํ,

ทุกํ ติกญฺเจว ติกํ ทุกญฺจ;

ติกํ ติกญฺเจว, ทุกํ ทุกญฺจ,

ฉ ปจฺจนียมฺหิ นยา สุคมฺภีราติฯ –